عوارض همودیالیز

در همودیالیز، زمانی که کلیه های شما دیگر به اندازه کافی سالم نیستند که کار تسویه مایعات بدن را انجام دهد، یک دستگاه، خون شما را فیلتر می کند. همودیالیز یکی از راه‌های درمان نارسایی پیشرفته کلیه است و می‌تواند به شما کمک کند علیرغم نارسایی کلیه، زندگی خوبی داشته باشید.

با همودیالیز، شما باید:

• یک برنامه درمانی دقیق را دنبال کنید
• داروها را به طور منظم مصرف کنید
• در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد کنید

در همودیالیز افراد مختلفی به شما کمک خواهند کرد از جمله: متخصص کلیه و سایر متخصصان با تجربه در مدیریت همودیالیز. البته برای راحتی شما ممکن است بتوانید همودیالیز را در خانه انجام دهید.

ممکن است متوجه علائم و نشانه های نارسایی کلیه (اورمی) مانند حالت تهوع، استفراغ، تورم یا خستگی شوید. پزشک شما از نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی (eGFR) برای اندازه گیری سطح عملکرد کلیه شما استفاده می کند. eGFR شما با استفاده از نتایج آزمایش کراتینین خون، جنس، سن و عوامل دیگر محاسبه می شود. مقدار نرمال با سن شما متفاوت است. این اندازه گیری از عملکرد کلیه شما می تواند به برنامه ریزی درمان شما، از جمله زمان شروع همودیالیز کمک کند.

همودیالیز می تواند به بدن شما در کنترل فشار خون و حفظ تعادل مناسب مایعات و مواد معدنی مختلف – مانند پتاسیم و سدیم – در بدن شما کمک کند. به طور معمول، همودیالیز قبل از اینکه کلیه‌های شما از کار بیفتند شروع می‌شود و تا زمانی که باعث ایجاد عوارض تهدید کننده دیگری نشود ادامه خواهد داشت.

علل شایع نارسایی کلیه عبارتند از:

• دیابت
• فشار خون بالا
• التهاب کلیه (گلومرولونفریت)
• کیست کلیه (بیماری کلیه پلی کیستیک)
• بیماری های کلیوی ارثی
• استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا سایر داروهایی که می تواند به کلیه ها آسیب برساند

با این حال، کلیه های شما ممکن است به طور ناگهانی (آسیب حاد کلیه) پس از یک بیماری شدید، جراحی پیچیده، حمله قلبی یا سایر مشکلات جدی دچار نارسایی شود. برخی از داروها نیز می توانند باعث آسیب به کلیه شوند.

برخی از افراد مبتلا به نارسایی شدید طولانی مدت (مزمن) کلیه ممکن است تصمیم به شروع دیالیز نداشته باشند و راه دیگری را انتخاب کنند. افراد دیگر ممکن است به جای شروع دیالیز، کاندید پیوند کلیه باشند.

عوارض همودیالیز

اکثر افرادی که به همودیالیز نیاز دارند، مشکلات مختلفی دارند. همودیالیز عمر بسیاری از افراد را طولانی می کند، اما امید به زندگی در افرادی که به همودیالیز نیاز دارند کاهش یافته است.

در حالی که درمان همودیالیز می تواند در جایگزینی عملکرد کلیه موثر باشد، ممکن است برخی از شرایط مرتبط ذکر شده در زیر را نیز به همراه داشته باشد، اگرچه همه این موارد به صورت یکجا بروز نمی کنند. پزشک شما می تواند به شما در مقابله با آنها کمک کند.

• فشار خون پایین (هیپوتانسیون). کاهش فشار خون یکی از عوارض همودیالیز است. فشار خون پایین ممکن است با تنگی نفس، گرفتگی عضلات، حالت تهوع یا استفراغ شدید همراه باشد.
• گرفتگی عضلات. اگرچه علت آن مشخص نیست، گرفتگی عضلات در طول همودیالیز شایع است. گاهی اوقات می توان با تنظیم دستگاه همودیالیز، گرفتگی عضلات را کاهش داد. تنظیم مصرف مایعات و سدیم بین درمان های همودیالیز نیز ممکن است به پیشگیری از علائم در طول درمان کمک کند.
• خارش. بسیاری از افرادی که تحت همودیالیز قرار می گیرند، خارش پوست دارند، که اغلب در حین یا بلافاصله بعد از عمل بدتر می شود.
• مشکلات خواب افرادی که تحت همودیالیز قرار می گیرند اغلب به دلیل وقفه تنفسی در خواب (آپنه خواب) یا به دلیل درد، ناراحتی یا بی قراری پاها، در خواب مشکل دارند.
• کم خونی نداشتن گلبول قرمز کافی در خون (کم خونی) یکی از عوارض شایع نارسایی کلیه و همودیالیز است. نارسایی کلیه ها باعث کاهش تولید هورمونی به نام اریتروپویتین می شود که تشکیل گلبول های قرمز خون را تحریک می کند. محدودیت های رژیم غذایی، جذب ضعیف آهن، آزمایش خون مکرر، یا حذف آهن و ویتامین ها با همودیالیز نیز می تواند به کم خونی کمک کند.
• بیماری های استخوانی اگر کلیه های آسیب دیده شما دیگر قادر به جذب ویتامین D که به جذب کلسیم کمک می کند، نباشند، ممکن است استخوان های شما ضعیف شوند. علاوه بر این، تولید بیش از حد هورمون پاراتیروئید – یکی از عوارض شایع نارسایی کلیه – می تواند کلسیم را از استخوان های شما آزاد کند. همودیالیز ممکن است این شرایط را با حذف مقدار زیادی یا خیلی کم کلسیم بدتر کند.
• فشار خون بالا (فشار خون بالا). اگر نمک بیش از حد مصرف کنید یا مایعات بیش از حد مصرف کنید، فشار خون بالا احتمالا بدتر می شود و منجر به مشکلات قلبی یا سکته می شود.
• اضافه بار مایعات از آنجایی که مایعات در طول همودیالیز از بدن شما خارج می شود، نوشیدن مایعات بیشتر از مقدار توصیه شده بین درمان های همودیالیز ممکن است باعث عوارض تهدید کننده زندگی، مانند نارسایی قلبی یا تجمع مایع در ریه ها (ادم ریوی) شود.
• التهاب غشای اطراف قلب (پریکاردیت). همودیالیز ناکافی می تواند منجر به التهاب غشای اطراف قلب شما شود که می تواند در توانایی قلب برای پمپاژ خون به بقیه بدن شما اختلال ایجاد کند.
• سطوح بالای پتاسیم (هیپرکالمی) یا سطوح پایین پتاسیم (هیپوکالمی). همودیالیز پتاسیم اضافی را که یک ماده معدنی است که به طور معمول توسط کلیه ها از بدن شما خارج می شود، حذف می کند. اگر مقدار زیادی یا خیلی کم پتاسیم در طی دیالیز حذف شود، ممکن است ضربان قلب شما نامنظم باشد یا متوقف شود.
• دسترسی به عوارض سایت عوارض بالقوه خطرناک – مانند عفونت، باریک شدن یا بالون شدن دیواره عروق خونی (آنوریسم)، یا انسداد – می تواند بر کیفیت همودیالیز شما تأثیر بگذارد. دستورالعمل های تیم دیالیز خود را در مورد چگونگی بررسی تغییرات در سایت دسترسی خود که ممکن است نشان دهنده وجود مشکل باشد، دنبال کنید.
• آمیلوئیدوز آمیلوئیدوز مرتبط با دیالیز (am-uh-loi-DO-sis) زمانی ایجاد می‌شود که پروتئین‌های خون روی مفاصل و تاندون‌ها رسوب می‌کنند و باعث درد، سفتی و مایع در مفاصل می‌شوند. این عارضه در افرادی که چندین سال تحت همودیالیز قرار گرفته اند، شایع تر است.
• افسردگی. تغییرات خلق و خو در افراد مبتلا به نارسایی کلیه رایج است. اگر پس از شروع همودیالیز دچار افسردگی یا اضطراب شدید، با تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد گزینه های درمانی موثر صحبت کنید.

آماده شدن برای همودیالیز

آمادگی برای همودیالیز چند هفته تا چند ماه قبل از اولین عمل شما شروع می شود. برای دسترسی آسان به جریان خون، جراح یک دسترسی عروقی ایجاد می کند. این دسترسی مکانیزمی را فراهم می کند تا مقدار کمی خون به طور ایمن از گردش خون خارج شود و سپس به شما بازگردانده شود تا فرآیند همودیالیز کار کند. قبل از شروع درمان های همودیالیز، دسترسی جراحی نیاز به زمان دارد تا بهبود یابد.

سه نوع دسترسی وجود دارد:

• فیستول شریانی وریدی (AV). فیستول AV ایجاد شده توسط جراحی، اتصالی بین یک شریان و یک ورید است، معمولاً در بازو که کمتر استفاده می‌کنید. این نوع دسترسی به دلیل اثربخشی و ایمنی ترجیح داده می شود.
• پیوند AV اگر رگ های خونی شما برای تشکیل فیستول AV بسیار کوچک هستند، جراح ممکن است در عوض با استفاده از یک لوله مصنوعی انعطاف پذیر به نام پیوند، مسیری بین شریان و ورید ایجاد کند.
• کاتتر ورید مرکزی. اگر به همودیالیز اضطراری نیاز دارید، ممکن است یک لوله پلاستیکی (کاتتر) در ورید بزرگ گردن شما قرار داده شود. کاتتر موقتی است.

همودیالیز در کجا انجام می شود؟

شما می توانید همودیالیز را در یک مرکز دیالیز، در منزل یا در بیمارستان انجام دهید. محل درمان بسته به شرایط شما متفاوت است:

• همودیالیز در مرکز بسیاری از افراد سه بار در هفته در جلسات 3 تا 5 ساعته همودیالیز می شوند.
• همودیالیز روزانه این شامل جلسات مکرر، اما کوتاه‌تر است – معمولاً شش یا هفت روز در هفته و هر بار حدود دو ساعت در خانه انجام می‌شود.

دستگاه‌های همودیالیز ساده‌تر، همودیالیز خانگی را ساده تر کرده‌اند، بنابراین با آموزش‌های ویژه و همراهی کسی که به شما کمک کند، ممکن است بتوانید همودیالیز را در خانه انجام دهید. حتی ممکن است بتوانید این روش را در شب هنگام خواب انجام دهید.

روش درمان همودیالیز

در طول درمان، روی یک صندلی می‌نشینید یا دراز می‌کشید در حالی که خون شما از طریق دیالیز جریان می‌یابد – فیلتری که به عنوان یک کلیه مصنوعی برای تمیز کردن خون شما عمل می‌کند. می توانید از این زمان برای تماشای تلویزیون یا فیلم، خواندن، چرت زدن یا شاید صحبت با اطرافیان خود در مرکز استفاده کنید. اگر شب‌ها همودیالیز می‌کنید، می‌توانید در طول عمل بخوابید.

• آماده سازی. وزن، فشار خون، نبض و درجه حرارت شما بررسی می شود. پوستی که محل دسترسی شما را می پوشاند – نقطه ای که خون از آن خارج می شود و در طول درمان دوباره وارد بدن شما می شود – تمیز می شود.
• شروع همودیالیز. در طول همودیالیز، دو سوزن از طریق محل دسترسی به بازوی شما وارد می شود و در محل خود چسبانده می شود تا ایمن بماند. هر سوزن به یک لوله پلاستیکی قابل انعطاف متصل است که به دیالیز متصل می شود. دیالیز از طریق یک لوله، خون شما را چند اونس در یک زمان فیلتر می کند و اجازه می دهد مواد زائد و مایعات اضافی از خون شما به مایع پاک کننده ای به نام دیالیز عبور کنند. خون فیلتر شده از طریق لوله دوم به بدن شما باز می گردد.
• علائم. هنگامی که مایع اضافی از بدن شما خارج می شود، ممکن است حالت تهوع و گرفتگی شکم را تجربه کنید – به خصوص اگر در بین جلسات دیالیز مقدار قابل توجهی مایع به دست آورده باشید. اگر در طول عمل ناراحت هستید، از تیم مراقبت خود در مورد به حداقل رساندن عوارض جانبی با اقداماتی مانند تنظیم سرعت همودیالیز، دارو یا مایعات همودیالیز خود بپرسید.
• نظارت. از آنجایی که فشار خون و ضربان قلب ممکن است با خارج شدن مایع اضافی از بدن شما در نوسان باشد، فشار خون و ضربان قلب شما چندین بار در طول هر درمان بررسی می شود.
• پایان همودیالیز. وقتی همودیالیز کامل شد، سوزن‌ها از محل دسترسی شما برداشته می‌شوند و برای جلوگیری از خونریزی، یک پانسمان فشاری روی محل اعمال می‌شود. وزن شما ممکن است دوباره ثبت شود. سپس می توانید تا جلسه بعدی به فعالیت های معمول خود بپردازید.

کارهای لازم بعد از همودیالیز

اگر آسیب کلیه داشتید، ممکن است فقط برای مدت کوتاهی نیاز به همودیالیز داشته باشید تا زمانی که کلیه های شما بهبود یابند. اگر قبل از آسیب به کلیه های خود عملکرد کلیه را کاهش داده بودید، شانس بهبودی کامل پس از همودیالیز کاهش می یابد.

اگرچه همودیالیز در مراکز و سه بار در هفته رایج تر است، برخی تحقیقات نشان می دهد که دیالیز خانگی با موارد زیر مرتبط است:

• کیفیت زندگی بهتر
• افزایش رفاه
• کاهش علائم و کاهش گرفتگی، سردرد و حالت تهوع
• بهبود الگوهای خواب و سطح انرژی

بعد از همودیالیز تحت نظر خواهید بود تا پزشک شما مطمئن شود که مقدار مناسبی از همودیالیز را برای حذف مواد زائد کافی از خون خود انجام می دهید. وزن و فشار خون شما قبل، در طول و بعد از درمان به دقت کنترل می شود. تقریباً یک بار در ماه، این آزمایشات را دریافت خواهید کرد:

• آزمایش خون برای اندازه گیری نسبت کاهش اوره (URR) و کلیرانس کل اوره (Kt/V) تا ببینید که همودیالیز شما چقدر مواد زائد را از بدن شما دفع می کند.
• ارزیابی شیمی خون و ارزیابی شمارش خون
• اندازه گیری جریان خون از طریق محل دسترسی شما در طول همودیالیز

پزشکشما ممکن است شدت و فرکانس همودیالیز شما را تا حدی بر اساس نتایج آزمایش تنظیم کند.

بین درمان های همودیالیز

در بین درمان های همودیالیز، می توانید به رسیدن بهترین نتایج ممکن از همودیالیز خود کمک کنید اگر:

• غذاهای مناسب بخورید. تغذیه مناسب می تواند نتایج همودیالیز و سلامت کلی شما را بهبود بخشد. زمانی که تحت همودیالیز هستید، باید میزان مصرف مایعات، پروتئین، سدیم، پتاسیم و فسفر خود را به دقت کنترل کنید. یک متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا یک برنامه غذایی اختصاصی بر اساس وزن، ترجیحات شخصی، عملکرد باقی مانده کلیه و سایر شرایط پزشکی مانند دیابت یا فشار خون بالا ایجاد کنید.
• داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. دستورالعمل های پزشک خود را به دقت دنبال کنید.